مقتل نوعی تاریخ نگاری است که به ماجراهای کشته شدن افراد مختلف می‌پردازد. از آنجا که در طول تاریخ، وقایع کربلا و شهادت اباعبدلله الحسین(ع) و یارانشان اثرگذار و مشهور شد و جنبشی در دل‌های مردم و جوامع مختلف به راه انداخت، و از همان ابتدای شهادت ایشان در سال ۶۱ هجری تاکنون افراد زیادی دست به نگارش اتفاقات پیش آمده برای امام و ماجراهای اصلی و حواشی عاشورا زده‌اند، در بیان عموم، مقتل به روایت شهادت امام حسین(ع) و دیگر شهدای کربلا گفته می‌شود.
از اولین مقاتل، مقتل ابومخنف است. لوط بن یحیی معروف به ابومخنف، در سال ۱۵۷ هجری قمری فوت کرده است و در زمان حیاتش، با برخی از حاضران در روز عاشورا و دیگر اتفاقات قبل و بعد این واقعه مواجه شده است و گزارشات دست اولی به دستش رسیده است. البته متاسفانه این کتاب از بین رفته و اصل آن به دست ما نرسیده است و تنها بخش‌هایی از آن را که توسط مورخان بعدی مانند طبری در کتاب‌هایشان استفاده شده، از این مقتل می‌دانیم.
در ادامه برخی از مقاتل موجود و قابل استناد و روان برای مطالعه عمومی را مرور کنیم:
شش مقتل معتبر و خواندنی از عاشورا:
مقتل لهوف؛ روایتی خلاصه و معتبر از عاشورا
سید بن طاووس از فقها و عرفای بزرگ شیعه در قرون ۶ و ۷ هجری قمری است. او برای اینکه زائران امام حسین در حین زیارت، مطالبی از زندگی و قیام و شهادت ایشان را مطالعه کنند، این کتاب را نوشته و سعی کرده مطالب را مختصر و مفید بنویسد که حجم بالایی نداشته باشد. به همین دلیل برای کسانی که می‌خواهند با کلیات و برخی از جزئیات قیام امام حسین آشنا شوند، کتاب خوبی است. لهوف سه بخش اساسی دارد: وقایع پیش از جنگ، اتفاقات روز عاشورا و رویدادهای بعد از عاشورا تا بازگشت اهل بیت به مدینه.
مقتل الحسین اثر علامه عسگری؛ روایت مستند عاشورا
علامه سید مرتضی عسگری، از بزرگترین محققان و مورخان دوران معاصر هستند. ایشان با مطالعه و تحقیق در گسترده‌ای در تاریخ اسلام، سهم بسیار بزرگی در کارهای پژوهشی امروز افراد گوناگون دارند و بسیار تلاش کردند تا مطالب ناصحیح را تشخیص دهند. مقتل امام حسین برگرفته از یکی از آثار مهم ایشان، کتاب “معالم المدرستین” است که با زبانی شیوا و روان همراه با مطالبی دقیق و بررسی شده گردآوری شده است. مقتل علامه عسگری در ۲۵۰ صفحه، یک دور تاریخ واقعه عاشورا را با بیان جزئیات مفید و مطالب اثرگذار همراه با تحلیل‌هایی عمیق و دقیق بیان کرده است.
کتاب آه؛ مقتل شاعرانه امام حسین
یاسین حجازی در این اثر، ماجرای حرکت امام حسین را با بیانی خاص و متفاوت بازخوانی کرده است. او کتاب نفس المهموم شیخ عباس قمی را به عنوان منبع در نظر گرفته است و نقل‌های پراکنده و حواشی تاریخی که از سیر اصلی واقعه به دور است را حذف کرده تا اصل واقعه را با روایتی یک دست و با دقت به ترتیب و توالی وقایع برای مخاطب بیان کند. برخی از صفحات این کتاب تنها یک یا دو جمله دارند و زبان کتاب، شیوا، احساسی و روان است.
حسینِ علی، مقتل کاملا فارسی سیدالشهدا
م. موید در کتاب حسینِ علی، مقتلی متفاوت را از نظر زبان و بیان نوشته است. او در این کتاب خاص و درخشان، به جز اسامی خاص، از واژگان فارسی استفاده کرده است. همچنین او در نوشتن کتاب خود از منابع دست اول استفاده کرده و مطالب این اثر از صحت بالایی برخوردار هستند. نویسنده در لابه‌لای مطالب تاریخی، از اشعار و دلنوشته‌های خود نیز استفاده کرده است که با ترکیب با لحن شیوای کتاب و واژگانی که گاه خود او آن‌ها را ساخته، خواندن کتاب را دلنشین‌تر کرده است.
شرح شمع؛ مقتل کامل و با جزئیات امام حسین
اگر دنبال مقتلی مفصل با جزئیات و سیر تاریخی مناسب و دقیق با توجه به منابع گوناگون هستید، کتاب شرح شمع اثر استاد علی ثمری مقتلی مفید و مناسب است. نویسنده در این کتاب به سیر کلی وقایع اکتفا نکرده و در بخش‌های گوناگون وارد جزئیات نیز شده است.
فتح خون؛ مقتل حماسی اباعبدلله
شهید آوینی در کتاب فتح خون، تنها به روایت بخش‌های تاریخی واقعه عاشورا بسنده نکرده است و با همان لحن حماسی و خاص خود و با آوردن عاشورا از دل تاریخ به حال، با استفاده از گزاره‌های تاریخی، مخاطب امروزی را نیز به چالش کشیده است تا نسبت خود با امام حسین و دشمنان امام را پیدا کند. شهید آوینی در فتح خون، تقابل جالبی بین عقل و عشق و مفهوم انتخاب و تصمیم‌گیری ایجاد کرده است.
- فهرست کتاب‌هایی با موضوع موسیقی
- کتاب‌هایی درباره شخصیت و اندیشه رهبر معظم انقلاب اسلامی
- نحوه ساخت کانال اختصاصی در «تلویزیون اینترنتی کتاب»
- کتابخوانان همدل‌ترین مردمان!/یادداشتی به بهانه انتخاب شعار «خواندن برای همدلی» برای سی‌ودومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران
- معرفی کتاب‌هایی درباره فرهنگ صرفه‌‌جویی در انرژی
نظرات کاربران